| De synthese van gedrevenheid en gevoeligheid |
|
|
1939. De burgeroorlog heeft het hele land in duisternis
gedompeld. Er heerst schaarste, de ogen staan triest, de van top tot teen
in rouw gestoken vrouwen hebben het werk van hun mannen moeten overnemen. Een kindertijd, verdeeld tussen lessen op het gemeenteschooltje
van de enige schoolmeester in het haveloze gemeentehuis en de vrije uren:
laten we gaan hoepelen door de smalle steegjes, zullen we steentjes gaan
mikken op een patrijs, en hij gaat daarna thuis tekenen op een pas lakenwit
gekalkte muur. Zijn moeder reageert verbijsterd zodra ze thuis komt. Adserà
is rustiger en bedachtzamer dan de meesten van ons, maar altijd is hij
aan het tekenen of dingen aan het bedenken. Hij moet ergens mee bezig
zijn. Als er een afgetrapte sandaal is hoeft hij er maar een stok op vast
te spijkeren en het is een boot geworden. Als hij een autootje wil maakt
hij die van een leeg sardineblikje en vier kurken. De papieren zakken
van kruidenier Teclot dienen om met enkele lijnen er iets op te tekenen
wat al ergens op lijkt. Maar als er familie uit Barcelona komt is het
witte, gladde papier waarin de meegenomen taart verpakt is heerlijk om
op te oefenen. De openhaard voorziet hem van houtskool om mee te tekenen.
Het stenen wandje rond de haard om de as tegen te houden is altijd vol
met tekeningetjes. Een vooraanstaande architect uit Valls, Cèsar Martinell, komt vaak op bezoek bij de familie Adserà die hij al vele jaren kent en merkt het talent van Enric op. Een oom die arts is in Barcelona en filantroop, zorgt ervoor dat hij les krijgt van Josep Busquets die dan in Valls bezig is om daar de retabel, verbrand in de burgeroorlog, van de parochie van Sant Joan te reconstrueren. Enric heeft dan al een fiets en gaat een keer per week naar hem toe, twaalf kilometer van zijn dorp naar de belangrijkste stad van de streek. Een paar jaar later is de retabel klaar en Enric blijft zonder leermeester achter. Familie in Barcelona biedt hem kost en inwoning in ruil voor enig meewerken in hun bouwbedrijf; zo kan hij zijn kunstopleiding voortzetten. Meteen geeft hij zich op voor de cursus in de Llodge en vindt ook nog tijd om tekenlessen te volgen aan de Cúpula del Coliseum en aan de Cercle Artístic van Sant Lluc. Barcelona is overweldigend, rokerig en lawaaiig. Enric wordt volwassen. Het moment om in zijn eigen onderhoud te voorzien is gekomen. Hij vindt naast Joaquín Gallardo werk op een reclamebureau. Gallardo is een sportman en daarnaast ontwikkeld en gevoelig en heeft ook nog zangles. Hij is het die de tenorstem van Enric ontdekt en zorgt dat hij lid wordt van het koor Orfeó Laudate. Met zo'n timbre en potentie zou je solist kunnen worden, merkt de dirigent van het koor al snel op. Dezelfde Gallardo beveelt hem aan bij Pla Narbona, waarop deze grote tekenaar hem opneemt in zijn studio. Daar ziet hij bevestigd dat, wat de kunst betreft tijd niet telt, maar slechts kwaliteit. Pla Narbona is een veeleisende, precieze leermeester. Goed uitgevoerd werk en met smaak, dat bevalt Enric goed. Welke keuze wordt het? Zang of beeldende kunst? In Catalonië hield hij zich voornamelijk bezig met de menselijke figuur. In Nederland ontdekt hij de kracht van het landschap. Er volgen vijf jaar van studie aan de Rijksacademie van Beeldende in Amsterdam, onder leiding van Vaarzon Morel en Loontjens. Er komen tentoonstellingen, lovende kritieken, artistieke waardering. Zweden, Duitsland, de Verenigde Staten. Cabra, dat kleine dorpje zo ver weg, roept hem zo nu en dan. En dan brengt hij een kort bezoek aan zijn moeder en broers, aan de schaduwen van de es en de populier en aan de zilvergrijze kruinen van de olijfbomen op de akkers vol keien, en het oker en geel van de aarde, en aan die deuren, nu nog ouder en verweerder onder de hoog staande zon. De figuratie vervloeit, onwillekeurig, met de krachtige
abstractie van de kleuren en vormen van de verbeelding. |
|
| Joan Rendé i Masdeu | |
| Jeugdvriend en schrijver | |